Op wandel in Wortel: ontdek de natuur en het verleden van de landloperskolonie

Vandaag bots je er zomaar op een kudde wollige schapen of grazende paarden, vroeger was dit het terrein van arme gezinnen en landlopers. Aan de 403 hectare dreven, velden en bossen van Wortel-Kolonie hangt immers een hele geschiedenis vast.

Van armeluisleven naar erfgoed

Merksplas- en Wortel-Kolonie (en nog vijf andere in Nederland) werden midden negentiende eeuw opgericht als een soort van experiment om armoede aan te pakken. Ze zetten bedelaars aan het werk op het land en in de werkhuizen. Vrije kolonies hadden kleine hoeves voor families, de onvrije kregen grote hoeves rond een centraal gesticht voor landlopers en weeskinderen. Twee eeuwen grondbewerking leverden een typerend, heerlijk natuurlandschap op. Er resten bovendien bepaalde constructies die je vandaag nog kan gaan bekijken. De Koloniën is sinds juli 2021 erkend als Unesco werelderfgoed.

Sociaal, zoals altijd

Er wonen dan wel geen landlopers meer, de voormalige Koloniën hebben nog steeds een sociale functie. Op het kruispunt van de vier gebouwen in Wortel worden bijvoorbeeld twee gebouwen gebruikt door Widar, een vzw voor mensen met een verstandelijke beperking. In de Landlopersboerderij zit dan weer het bezoekerscentrum van Natuurpunt Markvallei. Van hieruit kunnen wandelaars drie gebieden ontdekken: Wortel-Kolonie, het beekdal van het Merkske en de Castelreesche Heide. Elke derde zondag van de maand gaat er een gratis gegidste wandeling door Wortel-Kolonie die je meeneemt in de rijke geschiedenis van het beschermde landschap en de natuur.

Wandelen? Fietsen? Mennen? Spelen?

Want het is hier dan ook fantastisch wandelen. Toch nood aan een leidraad? De grootste aanrader is hier de wandeling 'Flirten met de grens in de vallei van het Merkske'. Deze werd in 2019 verkozen tot 'wandeling van het jaar'. Ook de themawandeling ‘Gevangen tussen grens en groen in Hoogstraten’ van twaalf kilometer is de moeite om eens te bekijken, en gaat via bordjes door Wortel-Kolonie. Voor kinderen tussen vijf en twaalf is er de wandelapp Vossenstreken, met een route vol zotte opdrachten door zowel Wortel- als Merksplas-Kolonie. Daar bovenop is er het uitgestrekte wandelnetwerk Kempense Kolonies, met 435 kilometer bewegwijzerde wandelpaden in het grensgebied met Nederland. Fietsers kunnen de uitgestippelde Landlopersroute van 57 kilometer door Wortel- en Merksplas-Kolonie volgen. Te paard? Dat is ook een optie, met de route van Sport Vlaanderen.

Beestig natuuronderhoud

Onderweg kan je zelfs een beestje of twee tegenkomen. Op de heidegronden grazen robuuste Konikpaarden, echte oerpaarden die het hele jaar buiten leven en dol zijn op grassen, kruiden, boomschors en takjes. Schapen zijn dan weer de ecologische grasmachine van het domein: ze verstoren minder de planten en dieren en zorgen voor meer gevarieerde bermen dan de traditionele maaier.

Zelf op kolonie in Wortel?

‘s Zomers kan er gekampeerd worden in de bivakzone van Wortel-Kolonie. Buiten de kolonies, tussen Wortel en Hoogstraten in, kan je ook een van de kindvriendelijke vakantiewoningen huren bij De Bouwhoeve, een actieve boerderij met vee, kippen en akkerbouw. Of kruip onder de wol bij De Jachthoorn in Hoogstraten. Het hotel ligt vlabij de gekende Sint-Katharinakerk en het begijnhof.

Ontdek nog meer leuke logies in Vlaanderen Vakantieland.