Ontdek de Fortengordel rond Antwerpen

Aan de zuidrand van Antwerpen ligt een lint aan oude forten die een omweg meer dan waard zijn. Het zijn oases van rust en groen, waar het heerlijk fietsen, wandelen en sporten is. Sommige forten kan je ook bezoeken. Een ideale uitstap voor jong en oud!

Toen België in 1830 onafhankelijk werd, had ons land geen sterk leger. Een slim plan moest dat verhelpen. Bij een buitenlandse inval zou ons leger zich terugtrekken in Antwerpen. Een Grote Omwalling (nu de Ringweg) en liefst acht vooruitgeschoven forten moesten de stad beschermen tegen vijandige legers. Zo zou ons land langer weerstand kunnen bieden en wachten tot een buitenlandse bondgenoot ons ter hulp schoot.

Op amper vijf jaar tijd bouwden 13.000 arbeiders tussen 1859 en 1864 liefst acht forten tussen Wijnegem en Hoboken. De bijna identieke bouwwerken werden ontworpen door kapitein Henri Alexis Brialmont. Vandaar de naam Brialmontroute, een fietstocht van 44 kilometer langs de fortengordels. Er zijn ook mooie wandelroutes tussen de forten.

Elk fort is uniek

Fort 1 in Wijnegem bestaat helaas niet meer: het werd in 1959 opgeblazen om de Turnhoutsebaan recht te trekken. Op het zuidelijke deel van het oude fort vind je nu trouwens Wijnegem Shoppingcenter, een winkelparadijs met liefst 250 shops. Gelukkig zijn de andere forten wél bewaard gebleven. Zij vormen een groene boog rond ‘t Stad.

Elk fort heeft een eigen bestemming en een uniek karakter. In de forten van Borsbeek, Mortsel, Edegem en Hoboken kan je heerlijk wandelen, picknicken en ravotten. In de vakantiemaanden vind je er zomerbars en extra animatie. Vooral in Fort 4 in Mortsel gonst het van de activiteiten: zo zijn er geregeld openluchtfilms en rommelmarkten.

De forten van Wommelgem en Wilrijk (Fort 6 en Fort 7) zijn deels of volledig ontoegankelijk. Zin om toch een kijkje te nemen? Een gids neemt je graag mee. Al deze forten zijn niet alleen een rustpunt voor de mens, ook voor de natuur. Zo overwinteren er tientallen soorten vleermuizen...

Voor wie niet genoeg krijgt...

Deze acht forten zijn niet de enige in de wijde omgeving rond Antwerpen! In de strijd tegen de Spanjaarden werden forten gebouwd in Lillo (rechteroever) en Liefkenshoek (linkeroever). In het noorden van Antwerpen werd de Grote Omwalling afgesloten met een nieuwe citadel: het Noordkasteel - een hotspot aan de Schelde.

Later kwam er nog een tweede en derde fortengordel bij, van het Waasland tot de Kempen. Al deze forten, schansen en bunkers moesten Antwerpen, de haven en de spoorlijnen beschermen. Tot op vandaag bepalen deze forten het uitzicht van de Antwerpse regio. Ze zijn van onschatbare waarde op het vlak van erfgoed en natuur.

Huur eens een fort

In het fort van Breendonk kom je nu meer te weten over de gruwelijke gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog en in Liezele is er een museum over het turbulente verleden van het fort. In Stabroek en Koningshooikt kan je terecht voor een partijtje paintball of airsoft, in Borsbeek voor Discgolfen en in het fort van Kapellen starten de spoorfietsen!

Leuk weetje: je kan ook een fort huren, bijvoorbeeld voor een groot feest of een teambuilding. Een stoerdere locatie vind je toch nergens?!

Uitblazen van je tocht langs de fortengordel doe je nergens beter dan in Antwerpen. Je vindt er tientallen verrassende logeeradresjes!

Beeld: © Mie De Backer voor Toerisme Scheldeland