De koning te rijk: op reis in het spoor van de royals

Zin in een kingsize trip na de uitzending van Vlaanderen Vakantieland? Volg de royals vanop de Limburgse heide tot in het Gravensteen. Je gaat op audiëntie bij de Romanovs, ontmoet de Lion King van Gent en ontdekt de Eerste Belg met baksteen in de maag.

De prinses danst

Tijdsprong naar de late middeleeuwen. De ridderlijke residentie Gravensteen blijkt tegen de 14de eeuw gedateerd als royal crib. De Graaf van Vlaanderen verkast daarom naar een meer comfy stek: Hof ten Walle. Het is daar, in de 15de eeuw, dat Maria van Bourgondië en haar vriendinnen de boel op stelten zetten. Zo wordt er melding gemaakt van een stukgesprongen bed en een plankenvloer die het begaf onder de dagelijkse danspartijtjes.

Het feest is echter van korte duur: als enig kind moet de prille twintiger het bewind van haar gesneuvelde vader overnemen. Dat kan haar zin voor avontuur niet temperen. In 1482 gaat ze op jacht in de uitgestrekte bossen van het Kasteel Wijnendale. Haar paard struikelt over een boomstronk en komt bovenop Maria terecht. Even later sterft ze in haar paleis in Brugge - het Prinsenhof. Je kan haar praalgraf bezoeken in de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Weetje: hetzelfde Kasteel Wijnendale speelt in 1940 nog een rol tijdens de Koningskwestie.

Maria’s vierjarig zoontje Filips volgt haar op (weliswaar onder supervisie van zijn vader). Zijn zoon is de latere keizer Karel V. Na Karels geboorte wordt Hof ten Walle omgedoopt tot Prinsenhof. De Bourgondische hertogen hadden het stadspaleis intussen uitgebreid tot een kasteeldomein van twee hectare. Karel V hield er zelfs een dierentuin op na. Er liepen wel negen leeuwen rond met namen als Austria, Bourgogne en Flandria.

Nu rest van het hof enkel nog de Donkere Poort. De smalle middeleeuwse straatjes en het water maken er echter een charmante wijk van. Het is trouwens hier dat Karel V tien rebelse notabelen een strop omhing en de Gentenaar z’n bijnaam ‘Stroppendrager’ kreeg.

Kroon op de trip: keizer Karel V gaf ook zijn naam aan Abdij Keizersberg in Leuven. Als kind verbleef hij regelmatig in de burcht die er toen stond en die hij later liet uitbreiden en verfraaien. De burcht is intussen helaas verdwenen maar vanop de groene heuvel heb je wel panoramisch uitzicht over Leuven.

Fit for a king: Prinsenhof was vanaf de 14de eeuw de Brugse pied-à-terre van het Bourgondische hof. Zowel Filips de Goede als Maria van Bourgondië stierven in dit stadspaleis – nu vijfsterrenhotel Dukes' Palace.

Nog meer inspiratie: onder Margaretha van Oostenrijk (dochter van Maria van Bourgondië) was Mechelen de hoofdstad van de Nederlanden. Je kan dat Bourgondische Mechelen zelf gaan verkennen. Of maak er een toertje van langs de vele andere kastelen in Vlaanderen.

Royaal vuurtje

Later bestuurt Filips II - de oudste zoon van Keizer Karel – de Nederlanden en in 1556 installeert hij zich ook op de Spaanse troon. In tegenstelling tot zijn vader, met Gentse en Mechelse roots, heeft hij geen feeling met de Nederlanden. Dat uit zich al snel in hoogoplopende ruzies.

Europa raakt verzeild in godsdienstoorlogen, met Antwerpen als middelpunt. De stad is op dat moment rijk, Spanje bankroet. Voor de soldaten van Filips II zit er niets anders op dan hun uitgebleven soldij met geweld op te eisen. In 1576 trekken ze drie dagen lang plunderend door Antwerpen. Het tegenoffensief vanuit het stadhuis wordt gecounterd door het in lichterlaaie zetten van het gebouw. De brand slaat over naar honderden andere huizen. Tijdens de recente renovatie van het Antwerpse stadhuis werden er in de kelder nog sporen van de Spaanse Furie teruggevonden. De renaissancistische gevel kan je opnieuw in al z’n glorie gaan bewonderen.

De Antwerpse drukker Plantin krijgt het eveneens aan de stok met de Spaanse overheerser. Hij zet zijn zaak op met hulp van calvinisten, die de Nederlanden moeten ontvluchten. Plantin wil de vrome Filips II voor zich winnen met de uitgave van een polyglotbijbel. Zijn plan lukt en hij krijgt de eretitel ‘Aartsdrukker van de koning’. Wanneer de Spaanse Furie uitbreekt, komt Plantin tussen twee vuren te staan. Als schijnbaar katholieke drukker print hij ook anti-Spaanse pamfletten en werkt hij voor het calvinistische stadsbestuur... Plantins patriciërswoning, atelier en bedrijfsarchief zijn ondergebracht in Museum Plantin-Moretus, het enige museum dat de Werelderfgoedlijst van Unesco haalde.

Kroon op de trip: Rubens werd een jaar na de stadsbrand geboren. Hij heeft een lucratieve relatie met Spanje als hofschilder van Isabel Clara Eugenia, dochter van Filips II. Bovendien zorgt het Twaalfjarig Bestand (een korte break tijdens de twisten) voor welvaart en nieuwe opdrachtgevers. Verken dus ook het barokke Antwerpen in het spoor van Rubens.

Fit for a king: Vakantiewoning Zalig in Antwerpen is een beschermd historisch pand aan de Vrijdagmarkt. Je logeert in het epicentrum van de Spaanse Furie, naast het Museum Plantin Moretus en vlakbij het Rubenshuis en de Grote Markt.

Nog meer inspiratie: de Vlaamse kunststeden hadden eeuwen geleden al hun eigen influencers. Er valt bovendien een hoop Unesco-erfgoed te verkennen.

Tsarina van Nederland

In de groene oase waar Leopold II het Koloniënpaleis neerpootte, woonde ooit een echte Romanov: Anna Paulowna van Rusland. Haar broer, tsaar Alexander, was een geducht tegenstander van Napoleon Bonaparte. De familie was dan ook niet opgezet met het huwelijksaanzoek van de Franse Keizer en ging naarstig op zoek naar een geschiktere kandidaat.

Intussen zwaait bij ons Koning Willem I de plak. Zijn zoon Willem Frederik helpt bij het neerslaan van Napoleon in Waterloo en krijgt onder meer het domein van Tervuren als beloning. Het brengt hem ook op de radar van zijn goede vriend tsaar Alexander als huwelijkspartner voor Anna. De held van Waterloo was al even verloofd met de Britse kroonprinses Charlotte Augusta maar die trouwde met Leopold van Saksen-Coburg. Juist: de latere koning Leopold I van België.

Willem Frederik en Anna huwen in 1816. De Russische groothertogin voelt zich meer thuis tussen de Brusselse pracht en praal dan in het calvinistische noorden. Op het domein in Tervuren stond ooit al een burcht (met illustere bewoners als aartshertogen Albrecht en Isabella) maar die werd afgebroken. Daarom laat het prinselijk paar er een klein kasteel optrekken, waar ze vaak verblijven. Na de Belgische Revolutie wordt Leopold eigenaar van het domein. Leopold II schenkt het in 1867 aan zijn zus Charlotte. In 1879 legt een blikseminslag het paviljoen in de as.

Kroon op de trip: Charlotte gaat daarna in het kasteel van Boechout wonen. Dat slot speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van het hertogdom Brabant. In 1938 kocht de Belgische staat het op voor de aanleg van Plantentuin Meise.

Fit for a king: B&B Park 7 biedt uitzicht op de vijvers van een kasteelpark. Na een fietstocht door de groene rand of wandeling door het Zoniënwoud, ontspan je in de sauna en hammam.

Nog meer inspiratie: Vlaams-Brabant is dé bestemming voor liefhebbers van mooie open tuinen of een prachtige groene wandelsetting.

Bang van Oranje

Leopoldsburg is onvervalst koninklijk erfgoed. Nochtans bestaat de Limburgse gemeente pas sinds 1850. Na de afscheiding in 1830 voelde België zich immers door Nederland bedreigd. Er was nood aan een leger en plaats om een kamp op te slaan.

De keuze valt op uitgestrekt heidegebied bij Beverlo, niet te ver van de Nederlandse grens. In augustus 1835 arriveren de eerste 20.000 soldaten. Ook al werd er in 1839 vrede gesloten met Nederland, wordt er toch beslist om het Kamp van Beverlo te behouden. Het krijgt een Koninklijk Park, een militair hospitaal en voorzieningen voor de bevoorrading.

Burgers die er werken, wonen in het planmatig aangelegde Bourg-Léopold - sinds 1932 Leopoldsburg. Er wordt ook een klein koninklijk paleis opgetrokken in het kamp. Leopold hecht namelijk veel belang aan het kamp en woont graag oefeningen bij. Het vervallen gebouw wordt afgebroken in 1913. De Tweede Wereldoorlog gooit evenwel roet in het eten bij de heropbouw.

De Leopold I-route neemt je mee in de geschiedenis van Leopoldsburg. Naast het Koninklijk Park - de ingang tot Kamp van Beverlo – kan je er ook twee musea bezoeken. Museum van het Kamp van Beverlo zit in het voormalig militair hospitaal, MKOK in het oude ruiterijkamp. Kamp Beverlo is met z’n 55 km² bovendien een van de grootste heidegebieden van Vlaanderen. Prachtige stukken natuur bleven bewaard. Het militair domein is niet vrij toegankelijk maar er worden begeleide wandelingen georganiseerd.

Kroon op de trip: Rij zeker even door naar de Eisdense tuinwijk, een doorslagje van de Britse Garden Cities van de 19de eeuw. In 1922 kwam koningin Elisabeth hier op bezoek. Ze ging ook even de Eisdense steenkoolmijn in. Uit ontzag kreeg ze een standbeeld in het Koninginnepark.

Fit for a king: Hotel Hippocampus zit in een statige witte villa uit 1900, toen bewoond door de managers van de 'Vieille Montagne' zinkfabriek. Een combinatie van klasse, topgastronomie en natuur.

Nog meer inspiratie: kom meer te weten over steenkoolmijnen en keizerlijke aanwezigheid in Limburg. 

Koning der Badsteden

De eerste Koning der Belgen was helemaal weg van de koningin der badsteden. Na het huwelijk met Louise-Marie in 1832 gaat hij meteen op zoek naar een uitvalsbasis in Oostende. Het wordt een 18de-eeuws pand in de Langestraat – nu het Stadsmuseum. Daar word je vandaag rondgeleid door Louise-Marie. Je bezoekt er de slaapkamer met haar sterfbed en de belvedère waar ze van het zeezicht genoot.

In 1838 komt er een spoorlijn tussen Brussel en Oostende en kan het koningspaar nog makkelijker naar het buitenverblijf. Er komen ook andere royals over de vloer. Zo steken queen Victoria (Leopolds nichtje) en prins Albert in 1843 het kanaal over met hun jacht. In 1863 laat Leopold nog twee houten chalets bouwen in de duinen. Hij sterft in 1865 en wordt opgevolgd door koning-met-een baksteen-in-de-maag Leopold II.

Leo II koopt het huis in de Langestraat maar zit met z’n hoofd bij de verbouwing van de chalets. Hij wil er graag uitzicht op zijn geplande kursaal. Zijn nieuwe paleis wordt ingehuldigd in 1874. Na de tweede wereldoorlog worden de beschadigde chalets vervangen door de koninklijke villa. Vanaf de jaren 70 trekken de royals liever naar het zuiden en raakt het gebouw in onbruik. Achtereenvolgens huist er een hotel, restaurant en – na grondige renovatie - sinds 2011 een zorghotel en revalidatiecentrum.

Kroon op de trip: Op het einde van de eerste wereldoorlog verbleef Koning Albert I met zijn gezin in Kasteel van Loppem, niet ver van de kust. De ‘regering van Loppem’ hakte er belangrijke politieke knopen door. Je kan de kunstcollectie en kasteelpark met doolhof bezoeken.

Fit for a king: Kasteel Ten Torre in Oedelem werd in 2019 heringericht als riante vakantiewoning. Je tijdelijke paleis heeft een slotgracht en meer dan tien hectare tuin, park en bos.

Nog meer inspiratie: blik nostalgisch terug naar de gloriedagen van de Belgische kust tijdens de belle époque.

Meer vorstelijke ideeën krijg je in de aflevering 'Koninklijk' van Vlaanderen Vakantieland, elke zaterdag om 18u40 op Eén en te bekijken op VRT MAX.