God in Vlaanderen: langs begijnhoven en abdijen, belforten en beiaards
De hoogste torens met de beste beiaard(concerten), de mooiste begijnhoven en hier en daar een abdij(bier): maak je klaar voor een goddelijke trip door Vlaanderen.
Vlaanderen uit zijn geloof graag in baksteen en pootte abdijen, begijnhoven en kerktorens neer van de Kempen tot de kust. Het mooie ervan is dat veel van die katholieke bouwwerken nog steeds te bezoeken en te beleven zijn.
Leuven: klein en groots
Maar liefst dertien van de Vlaamse begijnhoven kwamen op de Werelderfgoedlijst terecht. Het begijnhof met de oudste historische documenten is dat van Leuven, en het werd mooi gerestaureerd door de Universiteit. Met drie hectare is het Groot Begijnhof een van de grootst overgebleven in Vlaanderen. De historische wijk van een tiental kasseistraatjes, pleintjes, tuinen, parkjes, bruggetjes én de Sint-Jan-de-Doperkerk wordt in twee gesplitst door de Dijle en huisvest nu studenten, buitenlandse gastprofessoren en medewerkers van de universiteit. Je kan er ook zelf overnachten, in het Begijnhof Hotel, een gerestaureerd koetshuis omringd door prachtige tuinen.
Leuven heeft ook nog een Klein Begijnhof, dat werd opgeknapt als woonwijk. Daar vind je de Sint-Geertrui Abdij, nu een wooncomplex, met een van de vijf middeleeuwse parochiekerken in Leuven. Best bewaard is de Abdij van Park. Het geheel van poorthuizen, het (nog bewoonde) claustrum, de ommuurde groentetuin en visvijvers is open voor bezoekers en een oase van rust voor wandelaars. Maak er ineens een fietstocht van en wieler langs de vier abdijen in en rond Leuven.
De beiaarden van het Groot Begijnhof, de Sint-Geertruikerk en de Vredesbeiaard van Abdij van Park doen, samen met die van de Universiteitsbibliotheek, trouwens mee aan het zomerfestival ‘Leuven Bells’. Beiaardiers uit binnen- en buitenland spelen er in de zomerperiode concerten, van Barok tot John Lennon. Leuk voor een muzikale wandeling.
Tip: Loop ook even de pas opgeknapte Sint-Pieterskerk (mét belfort) binnen. Hier hangt 'Het Laatste Avondmaal' van de Vlaamse Primitief Dieric Bouts. Via digitale tools kom je alles te weten over de kunstschatten in de kerk.
Torens tellen in Sint-Truiden
De Leuvense kerk is in het imposante gezelschap van 25 andere Vlaamse belforten op de Unesco-lijst waaronder ook kerktorens, de meeste met beiaard - opnieuw werelderfgoed. Zo is naast de toren van het Antwerpse Stadhuis ook die van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal - de grootste gotische kerk van de Nederlanden - beschermd. Idem in Mechelen: niet alleen de Oude Lakenhal met Belfort werd erkend, ook de toren van de Sint-Romboutskathedraal. Je kan er de beiaard zien en horen tijdens je torenbezoek of beiaardconcerten.
Het Limburgse Sint-Truiden prijkt eveneens op de lijst. Eén van de drie torens die je ziet op de Grote Markt is het 18de-eeuws stadhuis, gebouwd rond de middeleeuwse belforttoren met gerestaureerde beiaard van 50 klokken. Een tweede piek is de toren van de O.L.Vrouwekerk. De abdij van Sint-Trudo is een voormalige benedictijnerabdij uit de zevende eeuw, een van de oudste en machtigste in de Nederlanden, waarrond de stad Sint-Truiden verrees. Je kan ook de crypte onder de 11de-eeuwse romaanse kerk bezoeken of de goeie akoestiek van de mooie Academiezaal uittesten.
Bezoek je het Sint-Agnesbegijnhof, dan is de Begijnhofkerk een grote aanrader. De laat romaanse/vroeg gotische kerk is sinds 1933 beschermd en werd volledig gerestaureerd. Eyecatchers zijn de 38 monumentale muurschilderingen van de 14de tot eind 16de eeuw. Het 17de-eeuwse orgel is het oudst bewaarde nog bespeelbare orgel van het land.
Bolletjes Norbertijnen-ijs in Averbode
Ook de Norbertijnenorde liet een stevige stempel na. De Heilige Norbertus zelf richtte verschillende Belgische abdijen op. Van de zeven resterende liggen er drie in de Kempen. Op de Abdijenroute ontdek je alles over de broeders, hun opmerkelijke erfgoed en proef je van hun specialiteiten. Nog het bekendst is de Abdij van Averbode. Ze maken er niet alleen schooltijdschriftjes, maar ook bier, brood, kaas, speculaas, peperkoek en sinds deze zomer ook ijs van verse abdijhoevemelk die je koopt bij de ijskar in de Lekdreef tegenover de abdij. Bezoekers kunnen ook via de app Augemented Routes de binnenkant bekijken. De abt stippelde ook enkele wandelingen uit in het Merodegebied, waar je voor onderweg een picknickmand kan oppikken in de abdijwinkel. Voor kinderen is er een interactieve wandeling met opdrachten.
De abdij ligt trouwens nabij bedevaartsoord Scherpenheuvel, rond de Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw, al sinds de 16de eeuw een trekpleister voor gelovigen. Een kwartiertje verderop ligt het begijnhof van Diest, gesticht in 1253. De meeste van de 90 huizen en conventen achter de barokke poort werden in de 17e en 18e eeuw gebouwd. Elke eerste zondag van de maand is er een boek- en antiekmarkt.
Spoorweglopen en kloosterdutten
In Oost-Vlaanderen vind je erfgoedbegijntjes in Dendermonde, Gent en Sint-Amandsberg. Bovenop de begijnhoven en abdijen is ook de Sint-Hermesbasiliek met crypte in Ronse (een beschermd monument sinds 1936) een omweg waard. De Geuzenhoek in Sint-Maria-Horebeke toont dan weer de andere kant van het verhaal. Sinds 1564 woont hier een Protestantse geloofsgemeenschap, met het Protestants museum Abraham Hans.
Richting Gent ligt spoorlijn 58 die Gent verbindt met Eeklo, een deel ervan is nu de Abdijenroute. Tussen Maldegem-Donk en Eeklo kan je 13 km spoorwegfietsen of -wandelen door het bosgebied van Ryckevelde en het groene landschap tussen Sijsele en Donk. Uitblazen kan bij Hotel de Orangerie in hartje Brugge, een gerenoveerd 15de-eeuws klooster. Je kan uiteraard niet om de wereldberoemde Brugse Beiaard, het Belfort en Begijnhof heen. Trek daarna door richting Poperinge voor misschien wel een van de grootste verdiensten van de paters in de West-Vlaamse hoppestreek: de kaas en trappist van Westvleteren en St. Bernardus.
